Wybitni Solecczanie

Jerzy Buczkowski (10.11.1931-24.02.2005) – artysta, rzeźbiarz, malarz; Urodził się w Lubawie. W latach 1959-1965 studiował w gdańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (dzisiaj ASP). Pod koniec lat 60. zamieszkał w Solcu Kujawskim. Zrealizował kilka monumentalnych rzeźb – pomników, m.in.: Pomnik Walki i Męczeństwa w Serocku, Pomnik Martyrologii Dzieci w Opławcu, Pomnik Bohaterom Walki i Zwycięstwa 1939-1945 w Solcu Kujawskim, Pomnik Ofiarom Faszyzmu w Potulicach, Pomnik Poległych i Zamordowanych w Smukale, Pomnik Poległych Żołnierzy Polskich na cmentarzu przy ul. Toruńskiej w Bydgoszczy czy Pomnik Niepodległości w Solcu Kujawskim. Najbardziej znane z jego dzieł to „Trzy Gracje” na bulwarze przy ul. Stary Port w Bydgoszczy. Tworzył także rzeźby o tematyce sakralnej jak np. Rzeźba Chrystusa w kościele pw. Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy czy rzeźby w kościele pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Bydgoszczy. Brał udział w wielu wystawach krajowych i zagranicznych, m.in. organizowanych przez bydgoski oddział Związku Polskich Artystów Plastyków. Jego obrazy znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim.

Zdjęcie przedstawiające Jerzego Buczkowskiego  - artystę, rzeźbiarza, malarza.
Zdjęcie przedstawiające Jerzego Buczkowskiego.

Jan Damski (1914-2000), Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Rodzina Jana Damskiego przyjechała do Solca Kujawskiego prawdopodobnie w 1919 roku. Ojciec Jana – który również nosił imię Jan – był w naszym mieście funkcjonariuszem Policji Państwowej. Jan junior był utalentowanym sportowcem. Należał do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, był także piłkarzem Unii Solec Kujawski. We wrześniu 1939 roku Damski wziął udział w polskiej kampanii obronnej, walcząc w obronie Gdyni. W trakcie wojny zamieszkał w Zamościu, gdzie poznał żydowską rodzinę Rozenów. Z narażeniem życia pomagał im, a także innym Żydom z zamojskiego obozu pracy. Później ratował również Żydów z warszawskiego getta. Po zakończeniu II wojny światowej, razem z córką Rozenów – Sarą, wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W 1988 roku Jan, który w Stanach zmienił imię na John, został uhonorowany tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Zmarł w 2000 roku. Jest pochowany w Los Angeles.

Zdjęcie przedstawiające Jana "Johna" Damskiego - Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata
Zdjęcie przedstawiające Jana Damskiego w stroju bramkarza Unii Solec.

Franciszek Hanelt (02.06.1894-18.12.1971) – proboszcz solecki w latach 1939-1946, przewodniczący MRN, pierwszy dyrektor soleckiego gimnazjum; Urodził się w Wałdowie Królewskim. Podczas nauki w gimnazjum w Chełmnie należał do Towarzystwa Tomasza Zana. Uczestnik I wojny światowej, ciężko ranny w 1916 r. W 1922 r. przyjął święcenia kapłańskie. Następnie był wikariuszem w kościele pw. Świętej Trójcy w Bydgoszczy, prefektem w bydgoskim Liceum Handlowym, duszpasterzem głuchoniemych w Bydgoszczy, prefektem w bydgoskim Żeńskim Katolickim Gimnazjum Humanistycznym. Po wybuchu II wojny światowej, poszukiwany przez Niemców w Bydgoszczy, objął opuszczoną solecką parafię. Mimo niemieckich zakazów udzielał sakramentów w języku polskim, co sprowadzało do Solca wiernych także z innych miast, niekiedy tak odległych jak Tuchola czy Włocławek. Prowadził też działalność konspiracyjną w ramach bydgoskiego inspektoratu AK. Po zakończeniu okupacji hitlerowskiej został przewodniczącym Tymczasowego Komitetu Miasta Solca Kujawskiego, a od lutego 1945 r. do kwietnia 1946 r. był członkiem soleckiej Miejskiej Rady Narodowej i jej pierwszym przewodniczącym. Był także jednym z inicjatorów a następnie od 18 września 1945 r. pierwszym dyrektorem Miejskiego Gimnazjum Koedukacyjnego, czyli późniejszego Liceum Ogólnokształcącego. Funkcję tę pełnił do 16 kwietnia 1946 r. W październiku tego roku wrócił do Bydgoszczy. Jako proboszcz bydgoskiej fary doprowadził do jej restauracji, a także do odbudowy tamtejszego kościoła Klarysek. Zmarł w Bydgoszczy i został pochowany na bydgoskim cmentarzu Nowofarnym. Jest upamiętniony tablicą w katedrze pw. św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy.

Zdjęcie przedstawiające Franciszka Hanelta, proboszcza soleckiego w latach 1939-1946, przewodniczącego MRN, pierwszego dyrektora soleckiego gimnazjum.
Zdjęcie przedstawiające Franciszka Hanelta.

Antoni Heda ps. „Szary” (11.10.1916 w Małomierzycach – 14.02.2008 w Warszawie) – dowódca oddziałów partyzanckich AK. Urodził się we wsi Małomierzyce k. Iłży (woj. mazowieckie). We wrześniu 1937 r. został powołany do wojska. Odbył służbę w 4 Pułku Piechoty w Kielcach. Podczas polskiej kampanii obronnej w 1939 r. Antoni Heda walczył w składzie 12 DP pod Iłżą a następnie na Lubelszczyźnie. Po zakończeniu kampanii wstąpił do ZWZ przyjmując pseudonim „Ząb”. Jesienią 1939 r. schwytany przez Sowietów podczas próby przekroczenia granicy, został aresztowany i osadzony w Twierdzy w Brześciu. Po ataku Niemiec na ZSRR w dniu 22.06.1941 r. dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł. Ponownie podjął działalność konspiracyjną w ZWZ pod pseudonimami „Szczupak” a następnie „Szary”. Został komendantem podobwodu Iłża AK. Wsławił się podczas akcji z dnia 6 sierpnia 1943 r., kiedy to kierowana przez niego grupa zdobyła bez strat własnych niemieckie więzienie w Starachowicach, uwalniając ok. 80 więźniów. Po zakończeniu II wojny światowej Heda pozostał w konspiracji działając w ramach Ruchu Oporu Armii Krajowej a następnie Delegatury Sił Zbrojnych. W nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. w jednej z najsłynniejszej akcji partyzanckich dowodził rozbiciem więzienia Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach, podczas której uwolniono ponad 350 więźniów. Po akcji w Kielcach zaprzestał działalności konspiracyjnej i pod zmienionym nazwiskiem – jako Antoni Wiśniewski – wyjechał na wybrzeże. Na przełomie 1946 i 1947 roku ukrywał się w Solcu Kujawskim, pracując jako kierownik ds. planowania remontów w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 5 (późniejszych KZNS). Długo poszukiwany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, aresztowany w 1948 roku w Gdyni. Został skazany na śmierć, jednak ostatecznie wyrok zamieniono na dożywocie. Wyszedł na wolność w 1956 roku na mocy amnestii. W dalszym ciągu prowadził działalność niepodległościową, m.in. wstępując do NSZZ „Solidarność”. W 1990 roku doprowadził do zjednoczenia ok. 30 organizacji kombatanckich w Światową Federację Polskich Kombatantów. W 2006 roku został awansowany na stopień generała brygady. Zmarł w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu w Podkowie Leśnej.

Antoni Heda podczas spaceru z córką Teresą, prawdopodobnie w soleckim Parku. Zima 1946/1947. (Zdjęcie udostępniła Teresa Heda-Snopkiewicz).
Antoni Heda podczas spaceru z córką Teresą, prawdopodobnie w soleckim Parku. Zima 1946/1947. (Zdjęcie udostępniła Teresa Heda-Snopkiewicz).

Stanisław Kasa (09.01.1947-14.12.1992) – żużlowiec, trener; W latach 1966-75 występował w barwach drużyny Polonia Bydgoszcz. W 1968 r. zajął II miejsce w cyklu zawodów o Srebrny Kask. W 1969 r., podczas finału Młodzieżowych Indywidualnych Mistrzostw Polski, rozgrywanych na torze w Lublinie zajął III miejsce. Rok później w Zielonej Górze został Młodzieżowym Indywidualnym Mistrzem Polski. W 1971 r. wraz z drużyną Polonii wywalczył Drużynowe Mistrzostwo Polski, a w 1972 r. wicemistrzostwo. W 1974 r. w parze z Henrykiem Glücklichem wywalczył Mistrzostwo Polski Par Klubowych. Dwukrotnie startował w Finale Indywidualnych Mistrzostw Polski (1972-73) zajmując IX i XIV miejsce. Wielokrotnie reprezentował Polskę. W Indywidualnych Mistrzostwach Świata największym osiągnięciem był start w Finale Kontynentalnym. W 1971 r. w Slany zajął XIV miejsce. Karierę zawodniczą musiał zakończyć z powodu obrażeń odniesionych 5 października 1975 r. podczas meczu barażowego między Polonią Bydgoszcz a Stalą Toruń, gdy próbując ominąć leżącego na torze Jana Ząbika, zahaczył o leżący motocykl i z całym impetem uderzył w bandę. Swój związek z żużlem kontynuował jako trener. W sezonie 1983 doprowadził drużynę GKM Grudziądz do zajęcia II miejsca w II lidze i baraży o awans do I ligi (przegranych z Polonią Bydgoszcz). Urodził się i zmarł w Solcu Kujawskim, gdzie został pochowany na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi.

Zdjęcie przedstawiające Stanisława Kasę - żużlowca, trenera.
Zdjęcie przedstawiające Stanisława Kasę.

Jan Klein, (21.09.1885-27.05.1940) – ksiądz, historyk, burmistrz Solca Kujawskiego, proboszcz solecki w latach 1918-1921. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1910 roku. Był wikariuszem w Kamieńcu i Strzelnie a następnie administratorem parafii Chomiąża w powiecie mogileńskim i Krostkowie w powiecie wyrzyskim. W październiku 1918 roku został proboszczem parafii p.w. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Solcu, zastępując ks. Franciszka Wolskiego. W styczniu 1920 roku został mianowany przez wojewodę pomorskiego burmistrzem Solca. Urząd ten pełnił do 01.03.1921 r. Następnie przeniósł się do Bydgoszczy, gdzie pracował w Bibliotece Miejskiej w charakterze kustosza. W 1923 roku ks. Klein otrzymał zadanie zorganizowania Muzeum Miejskiego, został też pierwszym dyrektorem tej placówki. W 1925 roku wyjechał z Bydgoszczy, aby objąć parafię Cieszewo koło Miłosławia. W 1928 roku władze kościelne powierzyły ks. Kleinowi parafię Chomętowo koło Szubina. We wrześniu 1939 r. aresztowany przez Niemców. Przetrzymywany w kilku obozach, w 1940 roku wywieziony do Oranienburga-Sachsenhausen. Tam zmarł w dniu 27.05.1940 r. Ks. Klein był autorem opracowania pt.; „Bractwo Strzeleckie w Bydgoszczy”, a także wielu artykułów zamieszczonych w Dzienniku Bydgoskim, Kurierze Poznańskim i Ziemi.

Zdjęcie przedstawiające ks. Jana Kleina – księdza, historyka, burmistrza Solca Kujawskiego, proboszcza soleckiego w latach 1918-1921.
Zdjęcie przedstawiające ks. Jana Kleina.

Stanisław Kuligowski (12.11.1921 – 08.05.1993) – szewc, filantrop; Urodził się w Cekcynie pod Tucholą. Od 1935 roku zamieszkał wraz z rodziną w Solcu Kujawskim. 28 stycznia 1957 roku założył zakład szewski – był mistrzem szewskim i cholewkarskim. Swój zakład prowadził aż do śmierci. Za swoją rzetelną i sumienną pracę otrzymał między innymi następuj±ce wyróżnienia i odznaczenia: Uchwałą Rady Państwa – Srebrny Krzyż Zasługi, Uchwałą Zarządu Izby Rzemieślniczej – Honorową Odznakę Rzemiosła. W latach 1977-1988 powoływany przez Izbę Rzemieślniczą na Zastępcę Przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej – Czeladniczo – Mistrzowskiej – dla rzemiosła szewskiego. Wykształcił ośmioro uczniów w zawodzie szewskim. Jego ostatnią wolą było – aby należący do niego dom przy ul. Piastów przeznaczyć na Dom Pogodnej Jesieni. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim.

Zdjęcie przedstawiające Stanisława Kuligowskiego, szewca, filantropa.
Zdjęcie przedstawiające Stanisława Kuligowskiego.

ks. Wojciech Lipiński (ok. 1692 r.-1768) – proboszcz solecki w latach 1726-1768; Pochodził z Pomorza, studiował w seminarium włocławskim, w 1719 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Wojciecha Ignacego Brudzińskiego; 5 marca 1726 r. mianowany przez biskupa włocławskiego Krzysztofa Antoniego Szembeka na probostwo soleckie, na którym pozostał aż do śmierci; w latach 1735-36 wybudował nowy drewniany kościół w Solcu Kujawskim (istniejący do 1909 r.), w którego podziemiach, pod ołtarzem głównym został pochowany.

ks. Jan Mąkowski (21.04.1878-22.04.1940) – proboszcz solecki w latach 1921-1933, działacz społeczny; Urodził się w Witten (Niemcy, Nadrenia Północna-Westfalia). Święcenia kapłańskie przyjął 3 kwietnia 1903 r. w Paderborn. Następnie był wikariuszem w Egeln, Wolmirsleben i Gelsenkirchen. W latach 1916-1921 był proboszczem w Wanne. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, jako gorący patriota postanowił przyjechać do kraju. Tak trafił do Solca, sprowadzając ze sobą część swoich parafian, zwanych tu „Westfalakami”. Wspierał działalność stowarzyszeń przykościelnych. Był inicjatorem powstania w Solcu pierwszego boiska piłkarskiego przy ul. Piastów. W 1924 r. wystąpił z inicjatywą rozbudowy soleckiego kościoła farnego, która nastąpiła w latach 1930-1931. W 1933 r. przeniósł się do Gniewkowa, gdzie objął parafię pw. św. Mikołaja Biskupa i św. Konstancji. Podczas wojny ks. Mąkowski został aresztowany przez Niemców. Był więziony w Inowrocławiu i w Górnej Grupie, a następnie w obozach koncentracyjnych w Buchenwaldzie i w Sachsenhausen, gdzie został zamordowany przez strażnika obozowego. Po wojnie jego prochy wmurowano w frontową ścianę gniewkowskiego kościoła. W Solcu Kujawskim upamiętniony jest tablicą na ścianie kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Zdjęcie przedstawiające ks. Jana Mąkowskiego, proboszcza soleckiego w latach 1921-1933, działacza społecznego.
Zdjęcie przedstawiające ks. Jana Mąkowskiego.

ks. Mikołaj (XIV w.) – pierwszy potwierdzony źródłowo proboszcz solecki, wymieniony w 1382 r. jako „Nicolao Solecenensi plebanis” wśród świadków na dokumencie wystawionym przez księcia Władysława Opolczyka, nadającym prawa miejskie Wyszogrodowi (dzisiejszemu Fordonowi).

Danuta Mrzyk (27.02.1929-20.08.1951) – patriotka, ofiara terroru komunistycznego; Urodziła się w Solcu Kujawskim. Jej ojciec, leśniczy Wiktor Mrzyk został zamordowany przez Niemców w listopadzie 1939 r. Po wojnie, w 1948 r. Danuta Mrzyk ukończyła soleckie Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne (odpowiednik dzisiejszego LO) i rozpoczęła pracę w bydgoskich zakładach mięsnych jako kontystka. Jesienią 1949 r. wraz z grupą przyjaciół założyła organizację niepodległościową „Szarotka”. Aresztowana 31 marca 1950 r. 12 sierpnia 1950 r. została skazana przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na 7 lat więzienia. Karę odbywała w więzieniu w Fordonie. Tam za śpiewanie kolęd w celi została umieszczona w karcerze i zachorowała na gruźlicę. Mimo pogarszającego się stanu zdrowia Danucie Mrzyk nie udzielano pomocy. W końcu została przeniesiona do szpitala więziennego w Grudziądzu, gdzie zmarła. Została zrehabilitowana po ponad 40 latach – 25 września 1991 r. Jest pochowana na cmentarzu parafialnym przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim. W 2013 r. jedna z soleckich ulic nazwana została jej nazwiskiem.

Zdjęcie przedstawiające Danutę Mrzyk, patriotkę, ofiarę terroru komunistycznego.
Zdjęcie przedstawiające Danutę Mrzyk.

Antoni Nawrocki (17.01.1949-08.12.2011) – Burmistrz Miasta i Gminy Solec Kujawski. Urodził się w Mielnicy Małej koło Konina. Do Solca Kujawskiego przybył w 1963 r., za namową swojej cioci, pisarki Marii Suszyńskiej-Bartman i rozpoczął naukę w szkole zawodowej przy Zakładach Sprzętu Budowlanego nr 2. Następnie, będąc już pracownikiem ZSB, ukończył Technikum Mechaniczne dla pracujących. Pracował m.in. w dziale kontroli jakości oraz jako sekretarz zakładowy PZPR. W 1984 r. ukończył studia ekonomiczne na Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR. Z dniem 1 października 1984 r. został powołany na urząd Naczelnika Miasta i Gminy Solec Kujawski. Funkcję tę pełnił do 1990 r., kiedy to w wyniku reformy samorządowej m.in. przywrócony został wybieralny urząd burmistrza. 15 czerwca 1990 r. został wybrany na ten urząd głosami radnych (12 na 22 głosy). W 1994 r. zdobył 17 na 22 głosy. W 1998 r. nie miał kontrkandydata i zdobył 21 na 24 głosy. Od 2002 r. solecczanie wybierali burmistrza w wyborach powszechnych w których wygrywał w I turze: w 2002 r. zdobył 66,6% głosów, w 2006 r. 72,2%, a w 2010 r. jego poparcie wśród mieszkańców Solca wyniosło 76,92%.

W 1997 r. skutecznie przekonywał solecczan do wyrażenia w referendum zgody na budowę Radiowego Centrum Nadawczego. Do najważniejszych inwestycji zrealizowanych w ciągu 27 lat rządów A. Nawrockiego w Solcu Kujawskim należą: dokończenie budowy Domu Kultury (1986), budowa poczty (1996), przedszkole na Osiedlu Toruńskim (1996), kaplica cmentarna (1997), stacja uzdatniania wody w Chrośnie (1997), Środowiskowy Dom Samopomocy (1997), Przychodnia Zdrowia (1998), przyłączenie Solca do oczyszczalni ścieków w Łęgnowie (2000), hala sportowa (2000), I etap budowy Parku Przemysłowego (2004), Inkubator Przedsiębiorczości (2006), basen (2006), remont Szkoły Podstawowej nr 4 (2006), szkoła muzyczna (2009), Muzeum Solca (2009), budynek socjalny przy ul. Tartacznej (2010), szkoła przy ul. Tartacznej (2011), Centrum Aktywności i Edukacji (2011), a także wiele kilometrów dróg, chodników, ścieżek rowerowych, kanalizacji sanitarnej i deszczowej, sieci wodociągowej i ciepłowniczej, oświetlonych ulic. Rozpoczął prace przy rozbudowie Parku Przemysłowego, generalnym remoncie Domu Kultury oraz bezkolizyjnym przejeździe przez tory kolejowe. Miał też plany na przyszłość – zagospodarowanie terenów po Nasycalni, lodowisko, nowe osiedle domków jednorodzinnych we wschodniej części Solca. Był wielokrotnie odznaczany, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi. Był aktywnym członkiem Towarzystwa Miłośników Solca Kujawskiego. Zmarł nagle 8 grudnia 2011 r. Został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim.

Zdjęcie przedstawiające Antoniego Nawrockiego, Burmistrza Miasta i Gminy Solec Kujawski.
Zdjęcie przedstawiające Antoniego Nawrockiego.

ks. Witold Nowakowski, (12.02.1875-12.03.1935) – proboszcz solecki w latach 1904-1914; święcenia kapłańskie otrzymał 25 listopada 1900 r. W latach 1903-1904 pracował w parafii w Ostrowie (gm. Gniewkowo), a następnie w latach 1904-1914 był proboszczem parafii św. Stanisława w Solcu, gdzie zastąpił zmarłego księdza Stanisława Napierałę. Z powodu złego stanu technicznego starego kościoła, który ze względu na bezpieczeństwo wiernych został zamknięty w 1907 r., a dwa lata później rozebrany, w latach 1911-1912 doprowadził do wybudowania nowej murowanej świątyni. W tym samym czasie prowadził ożywioną działalność literacką. W 1906 r. na łamach „Dziennika Poznańskiego” opublikował w sześciu częściach pierwszą historię naszego miasta „Z dziejów miasta i parafii Solca nad Wisłą”. Pod pseudonimem Wingolf publikował broszury w serii wydawniczej „Za Prawdę”: „Częstochowa najdroższy nasz skarb”, „Chrystus Pan Bogiem” czy „Czemu jestem katolikiem. Kilka słów o modernizmie” (ta ostatnia dostępna jest w internecie pod adresem: http://www.ultramontes.pl/wingolf.htm). Tworzył również większe utwory o tematyce biblijnej: „Jeremiasz: dramat poetyczny w 4-ech aktach osnuty na tle bibljnem”, „Jezus Messyasz. Poemat biblijny w 4 częściach”, a także „Nowenna do świętej Teresy od Dzieciątka Jezus” i „Tajemnice mszy świętej : obrazek religijny według Calderona”. W 1915 r. objął parafię w Kędzierzynie k./Gniezna, gdzie sprawował posługę kapłańską aż do śmierci. Tam też został pochowany na przykościelnym cmentarzu.

Zdjęcie przedstawiające ks. Witolda Nowakowskiego, proboszcza soleckiego w latach 1904-1914.
Zdjęcie przedstawiające ks. Witolda Nowakowskiego.

Franciszek Pazgrat (29.09.1900 – 05.10.1939) – ostatni przedwojenny komendant Policji Państwowej w Solcu Kujawskim; Pochodził z Mosiny w Wielkopolsce. Pod koniec I wojny światowej służył w armii niemieckiej, potem wraz ze swoim ojcem Stanisławem wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim. Po wojnie rozpoczął służbę w Policji Państwowej. W Głębokiem (przed II wojną światową woj. wileńskie, dziś. Białoruś) ukończył Szkołę Posterunkowych Policji Państwowej. Od 1930 r. pełnił służbę w Kobylinie koło Krotoszyna. Należał do Wielkopolskiego Związku Myśliwych. 16 lutego 1937 r. został mianowany komendantem posterunku policji w Solcu Kujawskim. Już wiosną 1937 r. otrzymał podziękowania od starosty bydgoskiego za ratowanie ludzi i mienia w czasie powodzi. Był odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, medalem „Za Długoletnią Służbę”, a także Brązowym Krzyżem Zasługi. Był dwukrotnie żonaty, miał czworo dzieci. Po wybuchu II wojny światowej zdecydował się wysłać swoich bliskich do rodzinnej Mosiny. Sam pozostał w Solcu. Na początku października został rozstrzelany przez Niemców w Przyłubiu. Po wojnie, staraniem córki Longiny Jóźwiak udało się odnaleźć miejsce pochówku Franciszka Pazgrata. W 1997 r. staraniem władz miasta, prochy ostatniego przedwojennego komendanta policji w Solcu Kujawskim przeniesiono na cmentarz przy kościele pw. Św. Stanisława.

Zdjęcie przedstawiające Franciszka Pazgrata, ostatniego przedwojennego komendanta Policji Państwowej w Solcu Kujawskim.
Zdjęcie przedstawiające Franciszka Pazgrata.

ks. Jan Pelikant (20.10.1906-20.09.1995) – wieloletni proboszcz parafii pw. św. Stanisława B. i M. w latach 1948-1978; Urodził się w Józefowie. Święcenia kapłańskie przyjął 12 czerwca 1932 r. Po święceniach był wikariuszem w Wągrowcu, a następnie administratorem w Strzyżewie Kościelnym. Wojnę spędził w Częstochowie. W latach 1945-1948 ponownie administrował w Strzyżewie. W latach 1948-1978 był proboszczem parafii pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Solcu Kujawskim. W tym czasie doprowadził m.in. do gruntownego odnowienia wnętrza kościoła. Przez pewien czas opiekował się także poewangelickimi kościołami pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Solcu Kujawskim oraz Matki Bożej Królowej Polski w Plątnowie. Po przejściu na emeryturę pozostał w Solcu Kujawskim. Zmarł 20 września 1995 r. Spoczywa na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim. Ksiądz J. Pelikant zapisał się w pamięci solecczan jako gorliwy i oddany swoim parafianom kapłan, a także jako serdeczny człowiek. Jego imię nosi dziś jedna z ulic na Osiedlu Leśnym. Pamięci ks. Pelikanta jest także poświęcona tablica na ścianie kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Zdjęcie przedstawiające ks. Jana Pelikanta, wieloletniego proboszcza parafii pw. św. Stanisława B. i M. w latach 1948-1978.
Zdjęcie przedstawiające ks. Jana Pelikanta.

Bolesław Romanowski (1.03.1910–12.08.1968) – komandor, oficer pokładowy okrętów podwodnych. Urodził się w Warklanach (Łotwa).W 1920 roku jego rodzina przeprowadziła się do Polski (Grabówno, powiat pilski). W latach 1929-1932 uczył się na Wydziale Morskim Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej i od tego czasu związał swoje życie z Wojskiem Polskim. Służył na okrętach podwodnych ORP „Wilk”, ORP „Żbik” oraz niszczycielu ORP „Wicher”. Podczas polskiej kampanii obronnej w 1939 roku – jako oficer na ORP „Wilk” przedostał się do Wielkiej Brytanii. W latach 1939-1941 dalej pełnił służbę na ORP „Wilk” i odbywał patrole na Morzu Północnym. W latach 1942-1944 był dowódcą okrętu podwodnego ORP „Dzik”, który operował na Morzu Śródziemnym i Morzu Egejskim. W tym czasie okręt Romanowskiego zatopił pięć statków nieprzyjaciela. Po II wojnie światowej, jako jeden z nielicznych polskich oficerów marynarki postanowił wrócić do kraju. W 1947 roku jako dowódca załogi powrócił do Polski na niszczycielu ORP „Błyskawica”. W latach 50. na skutek represji wobec przedwojennych oficerów został zwolniony z marynarki, i aresztowany. Następnie został zmuszony do opuszczenia wybrzeża. W latach 1954-1957 mieszkał w Solcu Kujawskim (w nieistniejącym dziś domu przy ul. Bydgoskiej). Po odwilży politycznej w październiku 1956 roku wrócił do Gdyni, i po rehabilitacji został ponownie przyjęty do Marynarki Wojennej. Pełnił głównie funkcje instruktorskie, dowodził m.in. okrętem szkolnym „Zawisza Czarny”. W 1964 roku z uwagi na stan zdrowia został przeniesiony do rezerwy. Zmarł w Gdyni. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Witomińskim. W 2013 r. jedna z soleckich ulic nazwana została Jego nazwiskiem.

Zdjęcie przedstawiające Bolesława Romanowskiego (z lewej) wraz z ojcem Leonem (w środku) i starszym bratem Zbigniewem (z prawej), 1935 r. (źródło: ze zbiorów prywatnych pani Olgi Romanowskiej-Grabowskiej).
Zdjęcie przedstawiające Bolesława Romanowskiego (z lewej) wraz z ojcem Leonem (w środku) i starszym bratem Zbigniewem (z prawej), 1935 r. (źródło: ze zbiorów prywatnych pani Olgi Romanowskiej-Grabowskiej).

Franciszek Samojedny (18.11.1939 – 03.06.2010) – jeden z założycieli soleckiej SOLIDARNOŚCI, radny; Urodził się we wsi Ostrowite koło Golubia-Dobrzynia. Po ukończeniu szkoły zawodowej wyjechał w poszukiwaniu pracy na Śląsk, gdzie pracował w kopalni. W 1964 r. przybył do Solca Kujawskiego, i podjął pracę w ZREMB-ie, gdzie po pewnym czasie został brygadzistą. 29 sierpnia 1980 r. zorganizował wraz ze współpracownikami strajk popierający postulaty wysuwane przez strajkujących w Gdańsku stoczniowców. 5 września brał udział w spotkaniu z Lechem Wałęsą, który wyjaśniał procedury tworzenia w zakładach nowego związku zawodowego. 9 września zarejestrował w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim SOLIDARNOŚĆ w Bydgoszczy Komitet Założycielski w ZREMB-ie. Pod koniec września został przewodniczącym soleckiego oddziału Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ SOLIDARNOŚĆ, którą pełnił do 6 lipca 1981 r. Prowadził działalność organizacyjno-informacyjną oraz zajmował się kolportażem wydawnictw niezależnych. Jako delegat soleckich związkowców współpracował m.in. z Janem Rulewskim. Po wprowadzeniu stanu wojennego 14 grudnia zorganizował 7-godzinny strajk w ZREMB-ie, a następnie zajął się organizowaniem pomocy dla internowanych. 23 lutego 1982 r. został aresztowany i bez wyroku spędził w więzieniu 10 miesięcy. Zarzuty usłyszał dopiero na przełomie sierpnia i września a wyrok (9 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata i kara grzywny) usłyszał już po wyjściu na wolność. Jednocześnie próbowano Go skompromitować, oskarżając o zagarnięcie pieniędzy związkowych, ale ostatecznie 27 września 1984 r. sprawę umorzono. Przez całe lata 80-te nadal kontynuował działalność opozycyjną, m.in. współpracując przy organizacji Dni Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy oraz kolportując w Solcu niezależne wydawnictwa. Brał także udział w protestach przeciwko budowie elektrowni atomowej w Żarnowcu. W 1988 r. podczas reaktywowania SOLIDARNOŚCI, solecki ZREMB wraz z bydgoskim FAMOR-em były pierwszymi zakładami w Regionie Bydgoskim w których ponownie powstały niezależne organizacje związkowe, a Franciszek Samojedny ponownie stanął na czele Oddziału NSZZ SOLIDARNOŚĆ w Solcu Kujawskim. Już w wolnej Polsce przez dwie kadencje, w latach 1990-1998, był radnym Rady Miejskiej w Solcu Kujawskim (w latach 1990-94 był zastępcą przewodniczącego Rady oraz przewodniczył Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego). Za działalność opozycyjną został odznaczony Medalem Za Wytrwałość dla NSZZ Solidarność (1980-1990) Region Bydgoski, Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury oraz Dyplomem „za szczególne osiągnięcia i zasługi w ochronie i kształtowaniu kultury polskiej poprzez organizowanie, tworzenie i rozpowszechnianie niezależnych wydawnictw w latach osiemdziesiątych”. W 2008 r. jako jeden z pierwszych odpowiedział na apel o pomoc w organizowaniu soleckiego muzeum, któremu przekazał bardzo cenne materiały ze swojej działalności opozycyjnej z lat 80-tych oraz wiele wydawnictw z tzw. drugiego obiegu. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim.

Zdjęcie przedstawiające Franciszka Samojednego, jednego z założycieli soleckiej SOLIDARNOŚCI, radnego.
Zdjęcie przedstawiające Franciszka Samojednego.

Robert Schiller (25.03.1865 – 01.02.1958) – solecki mistrz budowlany. 18 sierpnia 1859 r. wielki pożar zniszczył w Solcu 12 domów mieszkalnych oraz ponad dwadzieścia zabudowań gospodarczych i produkcyjnych. Krótko po tych tragicznych wydarzeniach do Solca przybył pochodzący z Waltersdorfu (dziś Niegosławice, woj. lubuskie) August Schiller i założył tu firmę budowlaną. W 1861 r. A. Schiller poślubił miejscową pannę Klarę Wolską. Małżeństwo to doczekało się kilkanaściorga dzieci. Trzech synów: Franciszek, Robert i Rudolf poszło w ślady ojca rozpoczynając działalność w branży budowlanej. Robert Schiller, po odbyciu służby wojskowej oraz ukończeniu szkół budowlanych we Frankfurcie nad Menem oraz w Berlinie, wrócił do Solca i niebawem, w 1893 r. przejął firmę ojca. Jej największy rozkwit, związany z dynamicznym rozwojem miasta, przypadł na schyłek XIX i początek XX w. W tym czasie oprócz okazałych domów mieszczańskich R. Schiller budował gmachy użyteczności publicznej, np. remizę strażacką, salę posiedzeń Rady Miejskiej, salę balową Hotelu Krügera (dziś część Biblioteki Publicznej) czy Villę Anna, czyli dzisiejszą siedzibę Muzeum Solca. Wtedy też, w 1904 r.  poślubił pochodzącą z Duderstadt Franciszkę Herzberg. Małżeństwo doczekało się dwóch córek Jadwigi i Hildegardy. Rodzina zamieszkała w nowym domu, wybudowanym przez Roberta Schillera przy ówczesnej Bahnhofstrasse (ul. Dworcowa), czyli dzisiejszej 23 Stycznia. Największym osiągnięciem budowlanym Roberta Schillera, także w jego własnej ocenie, było wybudowanie w latach 1911-1912 soleckiego kościoła pw. św. Stanisława. Wybuch I wojny światowej zatrzymał gospodarczy rozwój Solca co odbiło się także na ilości zleceń dla firm budowlanych. Gdy w 1920 r. Solec wrócił do Polski, większość dzieci Augusta Schillera wyjechała do Niemiec. Sam senior rodu zmarł jeszcze w tym samym roku i został pochowany przy kościele wybudowanym przez swego syna. Robert Schiller pozostał w naszym mieście i poza działalnością zawodową zaangażował się w jego życie społeczne, m.in. czterokrotnie będąc soleckim radnym. Jednocześnie był aktywnym członkiem soleckiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, także po jego polonizacji. Jako jedyny był soleckim Królem Kurkowym zarówno w okresie zaborów (w 1905 r.) jak i w czasach II Rzeczpospolitej (w 1923 r.). Jeszcze w latach 20. R. Schiller, poza zleceniami prywatnymi, wybudował kilka budynków na zlecenie władz Solca, ale narastający kryzys sprawił, że zapotrzebowanie na prace budowlane znacząco spadło. Niewykluczone, że właśnie z tego powodu już ponad 60. letni R. Schiller otworzył skład opału, materiałów budowlanych i nawozów sztucznych. W 1935 r. podczas prac w ogrodzie, dokonał ciekawego odkrycia archeologicznego. Odnalezione przez niego, głównie XVII-wieczne zabytki, trafiły do bydgoskiego Muzeum, a samo wydarzenie przez pewien czas było sensacją w lokalnej prasie. W czasie II wojny światowej R. Schiller wraz z rodziną był wpisany do drugiej grupy Volkslisty, ale jego postawa w czasie okupacji sprawiła, że jeszcze w 1945 r. Schillerowie zostali zrehabilitowani i jako jedni z niewielu soleckich Niemców nie zostali wysiedleni. Nie posiadając po wojnie stałych dochodów, sprzedał swój dom przy ul. 23 Stycznia. Następnie mieszkał przy ul. Wolności, zaś ostatnie lata spędził w domu przy ul. Bydgoskiej 14, gdzie zmarł 1 lutego 1958 r., niespełna trzy tygodnie po śmierci swej żony Franciszki.

Zdjęcie przedstawiające Roberta Schillera (25.03.1865 - 01.02.1958) - soleckiego mistrza budowlanego.
Zdjęcie przedstawiające Roberta Schillera.

Kazimierz Serocki (ur. 03.03.1922 r. w Toruniu – zm. 09.01.1981 r. w Warszawie) – kompozytor i pianista. Od najmłodszych lat przejawiał talent oraz zainteresowanie muzyką. W wieku siedmiu lat rozpoczął naukę w Konserwatorium Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu. W latach 30. XX wieku przez krótki czas mieszkał z rodziną w Solcu Kujawskim. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie, pracując jako pianista kawiarniany. Od 1945 roku pracował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi. Po wojnie, przez krótki czas pełnił także funkcję kierownika muzycznego Teatru Powszechnego w Warszawie. W 1949 roku otrzymał III nagrodę za „4 tańce ludowe na małą orkiestrę” oraz wyróżnienie za „Sonatinę na fortepian” na II Konkursie Kompozytorskim im. Fryderyka Chopina organizowanym przez Związek Kompozytorów Polskich. Trzy lata później otrzymał nagrodę państwową II stopnia za muzykę do filmu „Młodość Chopina” w reżyserii Aleksandra Forda. W 1956 roku wspólnie z Tadeuszem Bairdem przyczynił się do zorganizowania Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej, organizowanego następnie cyklicznie i znanego od 1958 roku pod nazwą „Warszawska Jesień”. W następnych latach kompozytor zdobywał liczne nagrody w Konkursach Kompozytorskich im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach. Twórca muzyki filmowej m.in. do polskich superprodukcji „Krzyżacy” oraz „Potop”. Serocki tworzył ponadto muzykę do przedstawień teatralnych. Był jurorem konkursów kompozytorskich organizowanych przez Polskie oraz Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Współczesnej. Za swoją działalność otrzymał wiele nagród i wyróżnień w tym nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości oraz Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Zdjęcie przedstawiające Kazimierza Serockiego, kompozytora i pianistę.
Zdjęcie przedstawiające Kazimierza Serockiego.

Jerzy Szatkowski (ur. 15.01.1940 w Solcu Kujawskim – zm. 02.04.2019 r. w Poznaniu) – pisarz i poeta. Debiutował jeszcze jako uczeń, wierszem pt. „Spotkanie” opublikowanym w 1959 roku w czasopiśmie „Pomorze”. Uczeń soleckiego Liceum Ogólnokształcącego, absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Samuela Bogumiła Lindego w Toruniu. Ukończył polonistykę w Studium Nauczycielskim w Poznaniu i od tego momentu osiadł w Wielkopolsce. Mieszkał kolejno w Suchym Lesie, Wirach i już do końca w Antoniewie. Debiutancki tomik poezji pt. „Nie znam żadnego śpiewu” wydał w 1968 roku. W latach siedemdziesiątych, jako poeta i nauczyciel – polonista brał udział w „Spotkaniach literackich przy kominku” organizowanych przez Pałac Kultury w Poznaniu. Prywatnie przyjaciel Edwarda Stachury oraz Ryszarda Milczewskiego – Bruno. Poza wierszami pisał także powieści m.in.: „To tak nieprawdopodobne, że aż prawdziwe” (2010), „Tryptyk” (2011). Pracował jako nauczyciel m.in. Państwowym Zakładzie Wychowawczym w Antoniewie. W 1989 roku został redaktorem naczelnym reaktywowanego czasopisma „Okolica Poetów”. Laureat licznych konkursów i turniejów poetyckich. Otrzymał m.in. nagrodę im. Ryszarda Milczewskiego-Bruno, nagrodę im. Klemensa Janickiego (2003 r.), Wielki Laur Poezji XIV Międzynarodowej Jesieni Literackiej Pogórza (2005 r.) oraz Medal Jerzego Sulimy-Kamińskiego (2012 r.). Za powieść pt. „Epistoły”, w której znajduje się m.in. kilka soleckich motywów, otrzymał Bydgoską Nagrodę Literacką „Strzałę Łuczniczki” (2013 r.). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi.

Zdjęcie przedstawiające Jerzego Szatkowskiego, pisarza i poetę.

Edward Szymkowiak (ur. 25.05.1930 r. w Margoninie – zm. 26.05.2019 r. w Solcu Kujawskim), nauczyciel polonista i pisarz. W latach 1956-1985 uczył języka polskiego w Liceum Ogólnokształcącym w Solcu Kujawskim. Spod jego pióra ukazało się wiele esejów publikowanych w czasopismach m.in.: „Za i Przeciw”, „Ziemia Nadnotecka”, „Gazeta Pomorska”. Uznanie przyniosły mu książki: „Wokół kawowego kubka”, „Zimowy wieczór”, „Przez Pałuki do Solca Kujawskiego”. Jego nazwisko można znaleźć w almanachu Klubu Literackiego Pomorza i Kujaw. Swoją długoletnią pracę pedagogiczną wykonywał z wielką pasją i miłością do młodych ludzi, rozwijając w nich zainteresowania literaturą i sztuką poetyckiego słowa. Odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej odznaką honorową: „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Zdjęcie przedstawiające Edwarda Szymkowiaka, nauczyciel polonista i pisarz.
Zdjęcie przedstawiające Edwarda Szymkowiaka.

Tomasz z Jaksic (Thomassio de Jaxix, XIII/XIV w.) – zasadźca i pierwszy wójt Solca Kujawskiego, pochodził ze wsi Jaksice, na północ od Inowrocławia. Występuje tylko w przywileju lokacyjnym Solca z 1325 r.

Roman Zakrzewski (06.01.1931-05.10.2011) – popularyzator historii Solca Kujawskiego; Rodowity solecczanin. W młodości był sportowcem (piłkarzem i lekkoatletą) „Wichru” i „Unii”. W późniejszych latach był samorządowcem (radnym Miejskich Rad Narodowych w Solcu Kujawskim i Bydgoszczy oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej) i społecznikiem. Działał w Stronnictwie Demokratycznym. W latach 1972-86 był Przewodniczącym Koła SD w Solcu Kujawskim. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Był wieloletnim członkiem Towarzystwa Miłośników Solca Kujawskiego, wielkim pasjonatem i popularyzatorem historii naszego miasta. Swoje wspomnienia, a także relacje zebrane od innych mieszkańców Solca i okolicznych wsi, publikował na łamach „Soleckiego Peryskopu”, „Soleckich Wiadomości z Ratusza” i „Rocznika Soleckiego”. Gdy zaczęło powstawać Muzeum Solca, przekazał do jego zbiorów wiele pamiątek. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Solcu Kujawskim.

Zdjęcie przedstawiające Romana Zakrzewskiego, popularyzatora historii Solca Kujawskiego.
Zdjęcie przedstawiające Romana Zakrzewskiego.

Muzeum Solca im. księcia przemysła
Kontakt:

dane kontaktowe

ul. Toruńska 8,
86-050 Solec Kujawski

tel:(+48)52-387-31-20
Adres mailowy: muzeum@soleckujawski.pl

Identyfikator w ePUAP: MuzeumSolecKujawski /MuzeumSolecKujawski/SkrytkaESP

COPYRIGHTS 2021

CREATED BY SNWS.